Symposium beroepsoriëntatie op de basisschool: Hoe jonger je begint, hoe beter!

03-06-2019
Een inspirerende middag vol nuttige en verrassende inzichten op één van de oudste locaties in Utrecht, dat was kort samengevat het Symposium ‘Als ik later groot ben… beroepsoriëntatie op de basisschool’ afgelopen donderdag 23 mei bij museum en sterrenwacht Sonnenborgh. Zo’n 80 deelnemers van diverse scholen, onderwijsorganisaties en bedrijven luisterden naar de boeiende bevindingen van wetenschappelijke gastsprekers Prof. dr. Juliette Walma van der Molen (Universiteit van Twente), Dr. Lea Ferrari (Universiteit van Padova, Italië) en Dr. Jennifer DeWitt (University College London). Structuur aanleren Dagvoorzitter Jorn Matena geeft na het inleidende deel het woord aan de eerste wetenschappelijke gastspreker, Dr. Lea Ferrari van de Universiteit van Padova in Italië. Haar onderzoek richt zich op het effect van loopbaanoriëntatie bij jonge kinderen. Ferrari: “Vaak hebben kinderen weinig informatie over een beroep. Ze willen bijvoorbeeld tandarts worden omdat ze van hun eigen tandarts altijd een leuke sticker krijgen. Leer kinderen een structuur aan om  meer te weten te komen over wat het beroep inhoudt.” Aan de hand van een aantal theorieën van andere onderzoekers legt ze uit dat kinderen diverse stadia over hun perceptie  van werk doorlopen naarmate ze opgroeien. “Als kinderen jong zijn, zo rond de vijf jaar, fantaseren ze volop, dan willen ze bijvoorbeeld superheld worden of juffrouw omdat dat hun beeld is van werk. Daarna komen ze in een fase waarin ze hun interesses en vaardigheden leren kennen en ontwikkelen en wordt hun beeld van werken concreter. Uiteindelijk is het in de realistische fase dat ze een daadwerkelijke keuze maken voor een beroep of werkveld.” Kim Koehorst-Masselink, leerkracht groep 8 op De Kerkewei in Rossum, wil meteen aan de slag met deze structuur. “Mevrouw Ferrari gaf nuttige tips over hoe je de mindset van kinderen kunt beïnvloeden. Zo’n structuur aanleren door kinderen leren vragen te stellen over wat een beroep inhoudt en wat een tandarts bijvoorbeeld precies doet, is iets wat ik zeker ga toepassen ter voorbereiding op het volgende bedrijfsbezoek.” ‘Stokstaartjesreactie’ Dr. Jennifer DeWitt van University College London laat met haar onderzoek onder 40.000 scholieren zien hoe jongeren naar wetenschap en technologie kijken. Opvallend is dat veel scholieren erg positief zijn over wetenschap, maar slechts een heel klein percentage zichzelf later wetenschapper ziet worden. Dit heeft te maken met hoe wetenschappers bekend staan. “Einstein en Marie Curie of zelfs Sheldon van the Big Bang Theory, dat is het beeld wat we hebben van wetenschappers. Ze zijn superslim en dus denken kinderen dat zij ook briljant moeten zijn om in de wetenschap of technologie te kunnen werken. Dan haken veel kinderen af, ondanks dat ze wel interesse hebben in het vakgebied.” Om dit beeld te veranderen, is het niet voldoende om wetenschap en technologie in een context aan te bieden, maar is het ook nog belangrijk dat de context aansluit bij de belevingswereld van kinderen. Je moet het persoonlijk maken en passend bij de directe omgeving van het kind. DeWitt noemt dit het creëren van een ‘stokstaartjesreactie’. “Luister naar de verhalen die kinderen vertellen over werk. Bijvoorbeeld wat ze vertellen over het werk van hun opa of vader en stel daar gerichte vragen over. Wat doet je vader elke dag? Daag daarnaast stereotypes uit in de klas. Waarom is een bouwvakker eigenlijk altijd een man in ons hoofd? Kan een vrouw het ook? Dit zijn kleine, maar cruciale gesprekken die een ‘stokstaartjesreactie’ kunnen uitlokken bij kinderen en zo een nieuw beeld van een beroep kan vormen.” Status van techniek Prof. Dr. Juliette Walma van der Molen haakt verder in op de drempels die wetenschap en techniek op kunnen werpen. “Wetenschap heeft een erg hoge status, maar aan de andere kant heeft techniek op het vmbo en mbo juist een te lage status waardoor er veel potentieel verloren gaat. Een cruciale rol daarin spelen de ouders.  Die zien werken met de handen vaak als iets met een lagere status en dus stimuleren ze  hun kinderen om te kiezen voor bijvoorbeeld een economische studie. We weten dat beroepsbeelden zich tussen het achtste en veertiende levensjaar verankeren. Vanaf een jaar of negen zijn kinderen vaak opvallend geïnteresseerd in maatschappelijk-technologische vraagstukken. Rond diezelfde leeftijd ontwikkelen zij ook sterke sekse-stereotype ideeën en krijgen zij gevoel voor de status die samenhangt met bepaalde beroepsprofielen. Daarom moeten we eerder starten met beroepsoriëntatie en daar ook de ouders bij betrekken. Als zij op jonge leeftijd hun kinderen meegeven dat werken in de techniek voor iedereen is en we op school de juiste voorlichting geven, kunnen kinderen hun volledige talent ontwikkelen.” Marco de Laat van De Kleine Ambassade heeft veel opgestoken van het symposium. “Voor mij was een eyeopener het netwerk om het kind heen, wat mevrouw Walma van der Molen uitlegde. Dus de school en de ouders. Daar ga ik mee aan de slag.” Ook voor zzp’er Yvonne de Penning-Smit en Karen Jules van Qompas prikkelen de onderzoeken om aan het werk te gaan met beroepsoriëntatie op de basisschool. “Het is niet alleen de taak van de school, maar van de samenleving”, vindt Karen. Yvonne: “Als we nu klein beginnen en als alle deelnemers hier ermee aan de slag gaan, ontstaat er in ieder geval meer bewustzijn. Wie weet waar we dan over een paar jaar zijn als samenleving.”